Begeleiding kinderen

Het liefst beschermen we onze kinderen tegen verdriet en teleurstelling. Jammer genoeg kan dat niet. Ze zijn er altijd bij als er iets ingrijpends gebeurt in of om het gezin. Hoe klein ze ook zijn, baby's, peuters, kleuters en (jonge) kinderen rouwen ook. Ook als ze nog niet kunnen praten, voelen ze dat er iets is. Ze maken deel uit van de rouw in het gezin.
Geef knuffels en liefdevolle aandacht. Vertel eerlijk wat er gebeurd is en wat er gaat gebeuren. Kinderen voelen het altijd aan als er iets niet klopt. Ze voelen dan ook dat ze iets niet mogen vragen en doen dat ook niet uit loyaliteit naar de ouders. Maar niets is zo veelzeggend als dat wat niet wordt gezegd! Dat brengt onrust. Vertel het hen in hun eigen taal. Zonder woorden die verhullen en het verlies zachter of mooier maken. Want dan kunnen misverstanden ontstaan. Juist als je kinderen niet betrekt, met alle goede bedoelingen, laat je ze zo alleen. 

Rouwen in stukjes

Kinderen kunnen het ene moment intens verdrietig zijn en het volgende moment heel blij. Dat is normaal, ook al zijn hun reacties voor volwassenen niet altijd te begrijpen. Kinderen rouwen in stukjes. Dat hebben ze nodig om overeind te blijven. Kinderen laten hun rouw ook zien in hun spel. Ze spelen het verlies na, dat helpt om te doorgronden wat er is gebeurd. En soms laten kinderen helemaal niets zien. Ze huilen hun tranen alleen van binnen, onzichtbaar voor de mensen om hen heen. “Want die hebben al zoveel verdriet, die hoeven dat van mij er niet ook nog bij te hebben.”

Een kind in rouw is niet zielig of ziek

Om te kunnen rouwen, hebben kinderen de hulp van volwassenen nodig. Hulp om te begrijpen wat er is gebeurd, wat het verlies betekent voor nu maar ook voor later. Kinderen hebben steun, stabiliteit, structuur en continuïteit nodig om te kunnen rouwen. Het helpt een kind om te merken dat er ook dingen hetzelfde zijn gebleven, dat geeft houvast en veiligheid. Kinderen hebben steun en begrip nodig om soms heftige gevoelens en gedachten te kunnen uiten zoals verdriet, boosheid, angst, schuldgevoel, jaloezie. Al die gevoelens door elkaar kunnen hen behoorlijk verwarren. Kinderen uiten hun gevoelens vaak via gedrag: zij hebben boze buien, trekken zich terug, vertonen angst bij het afscheid nemen, komen moeilijk in slaap, hebben buikpijn. Dit hoort bij het rouwen.
 
Een kind in rouw is niet zielig en niet ziek. Een kind in rouw kan wel aan de slag met de gevolgen van het verlies. Zo krijgen alle gevoelens, gedachten en gedrag een plaats en wordt het verlies onderdeel van het levensverhaal van het kind. Het verlies zal het kind immers altijd met zich meedragen. Het doel van begeleiding is om de scherpe kantjes van de pijn er af te halen. Hoewel het niet meer wordt zoals vroeger, kunnen kinderen leren om hun verlies, verdriet of herinneringen een plek te geven. Ik begeleid kinderen tijdens zo’n moeilijke periode in hun leven. Daarnaast adviseer ik hun ouders/verzorgers, zodat ook zij hun kinderen weer kunnen helpen. 

Signalen als aanleiding voor ondersteuning (vooral bij langere duur)

• Sterke emoties, zoals woede, angst, verdriet, moedeloosheid of schuldgevoel;
• Emoties (bijna) niet uiten, omdat het kind rekening houdt met de emoties van anderen;
• Niet willen praten over het verlies of juist alleen maar over het verlies willen praten;
• Teruggetrokken, moeilijk om contact te maken, niet meer met anderen spelen;
• Problemen met slapen;
• Verlatingsangst, moeite met afscheid nemen;
• Sterke angst om iets of iemand anders kwijt te raken;
• Weinig puf hebben;
• Sterke schommeling in stemmingen;
• Problemen op school;
• Terugval in ontwikkeling (bijvoorbeeld bedplassen);
• Gedragsproblemen, zoals ongehoorzaamheid of driftbuien;
• Lichamelijke klachten zonder duidelijke oorzaak;
• Weinig zelfvertrouwen;
• Vlucht in het ongezonde, zoals alcohol- en drugsgebruik, zichzelf of anderen pijn doen, zich verliezen in overmatig gebruik van de computer.
• ..................

 

Ondersteuning voor jou als ouder of verzorger

Als ouder of verzorger kan het moeilijk voor je zijn om je kind te ondersteunen en te begeleiden in een situatie van verlies. Zeker als het verlies ook jou zo raakt, bijvoorbeeld bij het verlies van je partner, van een van jouw ouders of bij echtscheiding. Naast de dagelijkse opvoeding en je eigen rouw, is er ook nog de rouw van je kind(eren). Kinderen uiten zich in zo'n situatie anders dan volwassenen. Het kan lijken alsof ze niet rouwen. Of ze vertonen gedrag dat door volwassenen niet als rouwgedrag wordt herkend. 

Voor jou als ouder en/of verzorger kan het soms lastig zijn om hiermee om te gaan. Ik kan jou en je kind(eren) hierbij ondersteunen, als ze vastlopen in hun rouwproces of juist eerder, om dit te voorkomen. Dat kan door je kind(eren) te begeleiden, maar ook door jou te ondersteunen in het zelf begeleiden van je kind(eren). Desgewenst geef ik tips en adviezen.